نوش آباد کاشان ، شهر آیین های کهن عاشورایی

تاریخ پنج شنبه, 11 بهمن 1397 16:24

نویسنده فاطمه خبازی نیاسر

نوش آباد شهری کوچک از توابع شهرستان آران و بیدگل در اطراف کاشان می باشد که آیین های عزاداری بسیاری از دیرباز داشته است .
شهر کاشان و آران و بیدگل تنها به خاطر داشتن جاذبه های گردشگری  چون اویی ، دریاچه نمک و کویر مرنجاب و... نیست که میان مردن ایران و سایر نقاط جهان شناخته شده است بلکه سبک عزاداری خالصانه مردم این دیار نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است و دلسوختگان حسینی را همه ساله برای شرکت در این همایش شورانگیز حسینی به سمت خود می کشد .

بزرگترین مراسم عزاداری آیینی کشور
بزرگترین مراسم عزاداری آیینی کشور با بیش از یک قرن قدمت که در شهر نوش اباد برگزار می گردد ؛ یادگار عهد صفویه و قاجار می باشد . برخی بناها و تکیه های به جا مانده هم ازین دوران می باشد .
این مراسم شامل تعزیه خوانی ، سقا خوانی ، کتل ف چاوش خوانی ، خیمه سوزی و در کل بازآفرینی حوادث کربلا از ورود قافله امام حسین (ع) به کربلا تا اسارت اهل بیت حضرت و بردنشان به شام و بازگشت کاروان اسرا به کربلا و مراسم دفن شهدای کربلا به دست قبیله بنی اسد ، می باشد .
آیین های عاشورایی نوش آباد با بیشترین نفرات ، تجهیزات و سواران بر اسب و شتر از دوم محرم شروع می شود و تا مراسم به خاک سپاری حضرت و سایر شهدای کربلا تا عصر روز دوازدهم محرم در مجموعه فرهنگی – مذهبی خیمه گاه حسینی ، علقمه و بارگاه امامزاده محمدبن زید بن علی بن ابیطالب برگزار می گردد .

• مراسم سقا خوانی

مراسم سقاخوانی از قبل از محرم و دراواخر ذی الحجه برای استقبال از ماه عزای حسینی آغاز می شود . بدین شکل که گروهی از پیشکسوتان سقاخوانی و بزرگان و جوانان به صورت حلقه های عزا رو در روی هم می نشینند و اشعار سوزناکی را در وصف واقعه کربلا و در مدح یاران امام می خوانند . این اشعار غم انگیز بدون سینه زنی ،  سنج و دهل ، هم نوایی می شود و تا شب اوام ماه محرم ادامه دارد . همزمان مساجد و تکایا و حسینیه ها و هر کوی و برزن سیاهپوش می گردند . مراسم سقاخوانی در روز تاسوعا نیز در مقابل خانه هایی که عزیزی از دست داده اند اجرا می شود و اهل خانه هم برای تشکر نذورات خود را به این گروه می دهند .

• آیین ورود قافله ی امام به کربلا در دوم محرم

مراسمی که توسط یکی از هیئات مذهبی شهر نوش آباد با اجرای گروه های تعزیه خوان و مداحان در روز دوم محرم به شیوه ای جذاب و تأثیرگزار انجام می شود .

• مراسم خیمه کوبی در عصر عاشورا

عزاداری نوش آباد را ، اجرای مراسم خیمه کوبی مشهور کرده است . در این مراسم که در مجموعه خیمه گاه حسینی در عصر روز هشتم محرم برگزار می شود ؛ کاروان اولیا شامل امام حسین و یاران و اهل بیت حضرت ، سپاه جنیان ، ملائک دوزخ ، حوریان بهشتی و ملائک مقرب و گروه اشقیا شامل لشکر یزدید ، ابن سعد و شمر و ... با همراهی گروه هایی از نوازندگان ساز های ضربی و بادی در دسته های بزرگ و باشکوه ، وقایع آن ایام را بازسازی می کنند .
نکته ی قابل اهمیت در برگزاری این آیین سنتی ، برنامه ریزی و حرکت منظم کاروان 1500 نفری از مردم است . در طول مسیر 4 کیلومتری که کاروان می پیماید خیل عظیم مردم سیاهپوش وعزادار با اشک و ماتم آنان را مشایعت میکنند و گویی خود را در صحرای کربلا و در کنار امام حسین و یارانشان می بینند و تمامی صحنه های آن روز تداعی می گردد .
گفتنی است مراسم با شکوه خیمه برداری نوش آباد در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است .

• نقاره زنی صبح روز دهم محرم

صبح روز عاشورای حسینی گروه موسیقی نقاره و دهل بر بام حسینیه نوای سوگ و ماتم می نوازند و مردم را برای سوگواری اشرف اولاد آدم فرا می خوانند .

• مراسم شبیه کشته برداری حضرت اباعبدالله و شهدای کربلا در روز عاشورا

در روز عاشورا عده ای از سادات در نقش شبیه کشته های امام و یاران و فرزندان ایشان مراسم کشته برداری را اجرا می کنند بدین ترتیب که هر شهید مطابق با نحوه شهادت نشان داده می شود که حالت حزن و اندوه و روان شدن سیل اشک با دیدن این صحنه های طبیعی بر عزاداران حاکم می شود .

• آیین کتل در روز عاشورا

در آیین کتل خانواده های نوش آبادی به رسم ادب بر پیشگاه اهل بیت (ع) فرزندان کوچک خود را نذر شیرخواره ی کربلا حضرت علی اصغر می کنند و به صورت نمادین طفل شش ماهه ای در نقش شبیه علی اصغر(س) را بر اسبی تزئین شده می نشانند ، و هر کتل با مرشدی که اشعاری در مصائب امام حسین می خواند حرکت داده می شود . پدر کودک از مهمانان پذیرایی میکند و ظهر روز عاشورا نیز با غذای نذری ، پذیرای عزاداران می باشد .

• آیین سوگ و مویه سادات در یازدهم محرم

• بیش از 500 نفر از سادات شهر نوش آباد با هدف تسلیت گویی به پیشگاه حضرت ولیعصر (عج) و بانوی صبر و استقامت حضرت زینب کبری (س) در ظهر روز یازدهم محرم در خیمه گاه به عزاداری می پردازند .
• سادات از صبح این روز با نوحه خوان و سینه زن با شال های سبز و زنان با پوشیه های سبز رنگ ، مراتب ارادت و همدردی خود را به همگان اعلام می کنند . در واقع هدف سادات از برپایی این مراسم تجدید بیعت با ارمان های امام شهید و زنده نگهداشتن ارزش های اخلاقی و دینی می باشد .
• در پایان مراسم سوگواری پس از اقامه نماز جماعت ظهر و عصر در اول وقت با غذای نذری از مهمانان پذیرایی می شود .

• مراسم خاکسپاری شهدای کربلا در روز دوازدهم محرم

مراسم خاکسپاری شهدا و اسارت خاندان عصمت و طهارت (ع) با روایت مداحان و هنروری 100 بازیگر در مجموعه فرهنگی – مذهبی علقمه و با نمایش کشته های کربلا به همان وضعی که در گوشه گوشه ی میدان نبرد به شهادت رسیده اند ، تل زینبیه ، علقمه و حتی گودی قتلگاه برگزار می شود . صحنه میدان جنگ و کشته ها و روایت مداحان به گونه ایست که هر کس می بیند بی اختیار ، تحت تأثیر مظلومیت و غربت فرزندان رسول الله (ص) قرار می گیرد و فضایی سراسر اندوه و ماتم حکمفرما می شود .

• حرکت نمادین لشکر اجنه نوش آباد به کربلا

زعفرجنی یکی از تعزیه هایی که در نوش آباد اجرا می شود بازآفرینی حضور زعفرجنی در کربلا می باشد .
در تاریخ و روایات آمده است که زعفرجنی برای خود مجلس عروسی و شادی برپا می کند که متوجه حزن و اندوه دو نفر از جنیان حاضر می شود . آنان نقل می کنند که ای امیر ! وقتی ما را به فلان شهر فرستادی ، در منطقه نینوا و کنار رود فرات ، امام حسین پسر همان بزرگواری که مارا مسلمان کرد ، یکه و تنها با لشگری از کفار می جنگد و می گوید آیا یاری رسانی هست که مرا یاری کند؟!
زعفرجنی به محض شنیدن سخنان آن دو ، تاج پادشاهی را به زمین گذاشت ، لباس دامادی را در آورد و با لشگری از اجنه و سلاح های آتشین به کربلا و یاری امام شتافت ؛ اما امام فرمود : « خدا ازتو راضی باشد ، خدمت تو مورد قبول درگاه حق واقع شد ولی خدا چنین خواسته که به لقای او برسم و این مردم نگونبخت مورد امتحان الهی قرار گیرند . »

• مراسم اربعین حسینی

مراسم نمادین ورود کاروان اسرا از شام به نینوا و وداع جانسوز اهل بیت امام حسین با امام و یاران شهیدشان و نیز زیارت جابرانصاری به عنوان اولین زائر حضرت  با هنرنمایی بیش از 100 هنرور در مجموعه علقمه نوش آباد برگزار می شود .
گفتنی است مثل عزاداری محرم و صفر در سایر شهر های ایران ، در نوش آباد نیز در خانه ها ، مساجد ، حسینیه ها و تکایا در این دو ماه مراسم عزاداری سالار شهیدان برپاست .

• نذورات سنتی در نوش آباد

پذیرایی از سوگواران اباعبدالله الحسین (ع) در ایام محرم و صفر توسط بانیان خیر و خانواده های این شهر انجام می شود .
از نذورات سنتی مردم شهر نوش آباد می توان به یک نوع حلیم با نام آش امام حسین ، پخت نان عباس علی (به یاد حضرت اباالفضل العباس) ، شیر ، شعله زرد ، بسته های آجیل مشکل گشا ، گوشت لوبیا (غذای سنتی کاشان و اطراف آن) اشاره کرد .

شهر نوش‌آباد در فاصله هشت کیلومتری شمال شهرستان کاشان و سه کیلومتری غرب شهرستان آران و بیدگل واقع شده‌است .